2008, Αθήνα ''Το Λιμάνι του Λαυρίου και ο Ιστορικός του Ρόλος'', Εκδήλωση στους χώρους του Κέντρου Νησιωτικού και Μεσογειακού Πολιτισμού ΜΕΣΟΝΗΣΟΣ. Κεντρική Εισηγήτρια κα Ελισάβετ Γράψα, Διδάκτωρ Ιστορίας.
Στις μέρες μας, έχουμε όλοι έντονη την αίσθηση των αλλαγών που συμβαίνουν γύρω μας, και στον κοντινό μας χώρο, αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το να συμμετάσχουμε σε ατομικό όπως και σε εθνικό επίπεδο στα όσα συμβαίνουν είτε ως γεγονότα είτε ως δράσεις, είναι σημάδι αποφασιστικότητας και συνειδητοποίησης. Σημαίνει ότι επιθυμούμε να προχωρήσουμε διεκδικώντας τη θέση μας στον κόσμο που έρχεται. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο Λαύριο, μια πόλη με πολύ ιδιαίτερη σημασία. Είναι μία πόλη, που μαζί με τη γύρω της περιοχή, βγήκε στη σκηνή της ιστορίας από τους πρωιμότατους χρόνους. Γιατί είναι από τα αρχαιότερα μεταλλευτικά κέντρα του κόσμου! Σφραγίστηκε από τον πλούτο που έκρυβε μέσα στη γη της, τον άργυρο που οι άνθρωποι ανακάλυψαν και εκμεταλλεύτηκαν πολύ νωρίς 3.200 π.Χ.! Και τώρα, αφού διέσχισε τις χιλιετίες και τους αιώνες, βρίσκεται στο κατώφλι της νέας εποχής και διεκδικεί όσα της ανήκουν. Και μάλιστα δικαιωματικά. Θέλει να συμμετάσχει στο γίγνεσθαι. Θέλει να διεκδικήσει το μέλλον. Κι αυτό δεν μπορεί κανείς να της το αρνηθεί.
Η σημαντική παρουσία της Λαυρεωτικής έγινε αισθητή σε εξαιρετικές συγκυρίες. Η πρώτη – πρώτη φορά έχει ως απόδειξη τεκμήρια από την 4η χιλιετία π.Χ. Η αρχαιολογική έρευνα εντοπίζει αντικείμενα φτιαγμένα από ασήμι του Λαυρίου στην Κρήτη, στη Σαντορίνη, στις Κυκλάδες και τις Μυκήνες. Η δραστηριότητα γύρω από το ασήμι συνεχίζεται αδιάκοπα και, βέβαια, αναφερόμαστε σε μια δραστηριότητα που λέγεται μεταλλουργία και που εμφανίζεται – παράδοξα – μέσα σε μακρά περίοδο της ιστορίας, που ονομάζεται εποχή του λίθου!
Μία θαυμαστή σελίδα της αρχαίας ελληνικής ιστορίας που προκαλεί το θαυμασμό όλων, γράφεται από τη συγκυρία εκείνη, που κάνει το Λαύριο μια σημαντικότατη παράμετρο στη δημιουργία του θαύματος του Χρυσού Αιώνα της Αθήνας. Σε μια ιστορική στιγμή ασύγκριτης αρμονίας, όταν η ελληνική ψυχή και διάνοια, δημιουργούσαν το θαύμα σε όλους τους τομείς έκφρασης του Λόγου, το αργυροφόρο υπέδαφος του Λαυρίου, ήρθε να συνεισφέρει το δικό του θαύμα. Ήδη από το τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα, το κράτος της Αθήνας είχε κυκλοφορήσει το ασημένιο νόμισμά της, το τετράδραχμο. Ο Αριστοφάνης το ονόμασε «λαυρεωτική γλαύκα». Στη μία του όψη έφερε χαραγμένη τη μορφή της προστάτιδας του Άστεως, θεάς Αθηνάς και στην άλλη όψη του μία γλαύκα – την κουκουβάγια, σύμβολο της θεάς. Επρόκειτο για το νόμισμα που κυκλοφόρησε για περισσότερα από 400 χρόνια και που κατά το χρυσό αιώνα έκοψε πάνω από 9.000.000 νομίσματα. Η αξία αυτού του τετράδραχμου αντιστοιχούσε στο βασικό μισθό ενός εργάτη για εργασία τεσσάρων εβδομάδων. Εκείνη την εποχή, η Αθήνα ήταν στην ακμή της δύναμής της.
Η «γλαύκα» ονομαζόταν και «κόρη» και «παρθένος» και με βάση αυτό το νόμισμα, οι Αθηναίοι κατασκεύασαν έναν τρομερό στόλο που τον αποτελούσαν 200 τριήρεις. Μ΄ αυτόν πολέμησαν το 480 π.Χ. τους Πέρσες στη Σαλαμίνα και τους νίκησαν! Αυτή η νίκη υπήρξε η αφετηρία για τη δημιουργία του αρχαίου ελληνικού θαύματος, του Χρυσού Αιώνα της κλασσικής Ελλάδας! Ακούγοντας όλα αυτά, δεν μπορούμε παρά να συναγάγουμε τα πρώτα σημαντικά συμπεράσματα. Βλέπουμε ότι στη δημιουργία αυτού του εξαιρετικού γεγονότος, συνυπάρχουν και συνεργούν η θρησκεία, η οικονομία, η πολιτική, και όλα αυτά άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους και εκφρασμένα μέσα από τους θεσμούς της αθηναϊκής πολιτείας. Πρόκειται λοιπόν για ένα γεγονός εξαιρετικό, συνολικά, που περικλείει και αναδεικνύει όλες τις πλευρές της ανθρώπινης γνώσης και πράξης.
Πώς μπόρεσε όμως το μεταλλείο του Λαυρίου να παίξει ένα τόσο μεγάλο ρόλο; Το θαυμαστό επίτευγμα βρίσκεται στο γεγονός ότι κατά την εκμετάλλευση των ορυχείων, οι Αθηναίοι ανέπτυξαν πρωτοφανείς τεχνολογίες σε ό,τι αφορά στην εξόρυξη, τον καθαρισμό, αλλά και την κατεργασία των μεταλλευμάτων. Προκαλεί το θαυμασμό το επίπεδο που είχαν κατακτήσει στη γνώση, όπως επίσης και στην αποτελεσματικότητά τους. Υπήρξαν πρωτοπόροι στην τεχνογνωσία και την τεχνολογία.
Παράλληλα συντελέστηκε ακόμα ένα επίτευγμα: ενώ τα μεταλλεία αποτελούσαν ιδιοκτησία του κράτους, η πολιτεία των Αθηναίων θέσπισε ένα προηγμένο θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίηση αυτού του πλούτου. Από αυτό το πλαίσιο όμως, δεν αποκλείονταν οι πολίτες· αντίθετα τον μοιράστηκε μαζί τους. Υπόδειγμα δημοκρατικής διαχείρισης αλλά και παράδειγμα αξιοποίησης ενός πλούτου φυσικού που παρήγαγε πολιτισμό πνευματικό και καλλιτεχνικό για τους αιώνες που θα έρχονταν!
Έχουμε επίσης στοιχεία που μαρτυρούν την ακμή της περιοχής του Λαυρίου, και κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Ο Παύλος Σιλεντιάριος μας πληροφορεί ότι η οικοδόμηση της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης, έγινε με λαυρεωτικό ασήμι που είχε φύγει από το ακρωτήριο του Σουνίου. Το ακρωτήριο που αναφέρεται στις πινακίδες της Γραμμικής Γραφής Β και μας αποκαλύπτει την πραγματική σημασία του: Σούνιο, το ασημένιο ακρωτήρι. Αναφέρει λοιπόν η μαρτυρία: «Ενθάδε Παγγαίοιο’ ράχις και Σουνιας άκρη άργυρέας ωιξαν όλας φλέβας». Δηλαδή: «το Παγγαίον όρος και το ακρωτήριο του Σουνίου άνοιξαν εδώ όλες τις φλέβες τους».
Πολλούς αιώνες αργότερα, το Λαύριο έρχεται πάλι στο προσκήνιο· τέλος του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα. Κι αυτή τη φορά, η πόλη αναδεικνύεται σε μεταλλευτικό κέντρο, από τα σημαντικότερα της Ευρώπης. Αυτό έγινε το 1864, όταν ο Σερπιέρι, ως κύριος επενδυτής, ιδρύει την εταιρεία RouxΣερπιέρι – Φρεσυνέ ( RouxSerpieriFressynet). Οι μηχανές δουλεύουν πάλι, ύστερα από αιώνες, και ο αργυρούχος μόλυβδος ρέει ξανά στο Λαύριο! Κι αυτό συνεχίζεται σε ολόκληρο τον αιώνα. Υπερβάσεις των συμφωνιών δημιουργούν εκρηκτικές καταστάσεις μεταξύ ελληνικού κράτους και επενδυτών. Δημιουργείται το περίφημο Λαυρεωτικό ζήτημα· στην Ελλάδα έρχονται νέες ιδέες και πρακτικές. Χρηματιστικές δραστηριότητες κάνουν την εμφάνισή τους για πρώτη φορά και το πρώτο Ελληνικό Χρηματιστήριο στεγάζεται στο καφενείο της Αθήνας «Η Ωραία Ελλάς». Πρωταγωνιστής ο Ανδρέας Συγγρός και η μετοχοποίηση της νέας μεταλλουργικής εταιρείας που αγοράζει από τον Σερπιέρι. Μία φρενίτιδα καταλαμβάνει τους Έλληνες να αγοράσουν μετοχές – υπερτιμημένες λόγω των διαδόσεων που αναφέρουν κοιτάσματα μυθικών διαστάσεων της νέας εταιρείας. Δεν αργεί να έρθει η πτώση. Στα Απομνημονεύματά του ο Ανδρέας Συγγρός γράφει: «Ένα κοινό ανίδεο από οικονομικά, εναποθέτει τις προσδοκίες του σε μια επιχείρηση παραμελημένη από την αρχαιότητα». Η οικονομική καταβαράθρωση των μικρομετόχων ήταν αναπότρεπτη. Παράλληλα, ο Σερπιέρι ιδρύει νέα Εταιρεία, την CompagnieFrancaisedesMinesdeLavrion (Γαλλική), το 1875. Αυτή έζησε έως το 1982.
Το Λαύριο είναι εκείνη την ώρα το κέντρο μιας οικονομικής δραστηριότητας έντονης. Επτά ευρωπαϊκά κράτη είχαν τα προξενεία τους στο Λαύριο και όχι τυχαία, το 1899, κατέπλευσαν στο λιμάνι του 231 ατμόπλοια.! Ο περιηγητής εκείνης της εποχής EdmondAboudέγραψε το 1872 για τους Roux και Σερπιέρι ότι δημιούργησαν τις πρώτες εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης των «μεταλλείων Λαυρίου που ο Περικλής και οι διάδοχοί του δεν είχαν εξαντλήσει». Το κομμένο νήμα έχει ενωθεί ξανά.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός της πόλης του Λαυρίου άρχισε ταυτόχρονα με την εγκατάσταση της πρώτης μεταλλουργικής εταιρείας το 1864. Εκείνη την εποχή, η πόλη ονομαζόταν «Εργαστηριάκια» και στο ρυμοτομικό της σχέδιο γίνεται φανερή η προοπτική ανάπτυξης της περιοχής σε μεγάλο βιομηχανικό κέντρο. Σ’ αυτό το σχέδιο αποτυπώθηκαν οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις δύο εταιρειών, οι λιμενικές εγκαταστάσεις, τα σιδηροδρομικά δίκτυα καθώς και οι δύο εργατικοί συνοικισμοί: τα Σπανιόλικα (Ελληνική εταιρεία) και ο Κυπριανός (Γαλλική): «Οι πρωτοπόροι εξερευνητές μας» αναφέρουν οι σύγχρονοι, «ξεπέρασαν όλα τα εμπόδια. Βρήκαν πηγές, χτίσανε λιμάνι – το μόνο λιμάνι στην Ελλάδα, όπου μπορούσαν να προσεγγίσουν πλοία 1600 τόνων…..».
Το Λαύριο υπήρξε μια πόλη που προσπάθησε – για να υπάρξει – να αναπτύξει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της και τη βιομηχανία της. Και ήταν ευτύχημα που χτίστηκε με βάση προσχεδιασμένες πολεοδομικές μελέτες, φανερώνοντας έτσι μια πίστη κι έναν ιδεαλισμό που την κάνουν να ξεχωρίζει από πολλές εργατουπόλεις της εποχής. Σημαντικό στοιχείο των πολεοδομικών προβλέψεων ήταν και η διαμόρφωση του λιμανιού. Από τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, ήταν το μοναδικό Ελληνικό λιμάνι που δεχόταν μεγάλα ατμόπλοια που εξυπηρετούσαν τις μεταλλευτικές και μεταλλουργικές εργασίες. 120 ατμόπλοια το 1888 φέρνουν καύσιμη ύλη και παραλαμβάνουν μεταλλουργικά προϊόντα.
Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο έρχονται στο Λαύριο τα βιομηχανικά πρότυπα του 20ου αιώνα. Νέοι βιομηχανικοί κλάδοι όπως η χημική βιομηχανία, η μεταλλουργία, η κλωστοϋφαντουργία, η ναυπηγοεπισκευαστική, η ΔΕΗ, η ΕΒΟ. Νέα προβλήματα, νέες προσαρμογές συνθέτουν το νέο προφίλ της πόλης. Το 1894 το 94% της συνολικής δραστηριότητας είχε συγκεντρωθεί σε τέσσερις κλάδους στους οποίους συνέβαιναν παγκοσμίως σοβαρότατες διαρθρωτικές αλλαγές. Σ’ αυτή τη διαδρομή το Λαύριο δοκιμάζει τις εντάσεις στον εργατικό χώρο, τις διεκδικήσεις από εκείνους που μοχθούσαν καθημερινά στις δραστηριότητες του τόπου.
Σήμερα το Λαύριο είναι ενταγμένο μέσα σε ένα πρόγραμμα γενικότερης ανάπτυξης, στο πλαίσιο της Πολυκεντρικής Αθήνας. Ορίζεται ως κέντρο υποστήριξης και παροχής υπηρεσιών σε μια ευρύτερη τουριστική περιοχή. Το λιμάνι του αναβαθμίζεται ως το 2ο λιμάνι της Αττικής. Χωροθετήθηκε χώρος εγκατάστασης βιοτεχνιών και βιομηχανιών, καθώς και Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο. Αποτελεί πόλη τουριστικής κίνησης προς τα νησιά του Αιγαίου και ελκυστική αφετηρία για το Αιγαίο, επειδή μειώνει τις αποστάσεις περίπου κατά 22 ναυτικά μίλια απ’ ό,τι ο Πειραιάς. Έχει το προνόμιο να αποτελεί ένα μοναδικό σημείο βιομηχανικής αρχαιολογίας και αρχιτεκτονικής. Η βιομηχανική πολιτεία του Λαυρίου, όπως έχει διαμορφωθεί στα τέλη του 19ου αιώνα, διατηρεί αναλλοίωτα πολλά από τα κτίρια των εργοστασίων που έγραψαν την ιστορία της, είτε αυτά βρίσκονται μέσα στον οικιστικό ιστό της, είτε στη δυτική ακτή του λιμανιού. Το γεγονός ότι έχει διατηρήσει όλα τα κτίρια, μαζί και τον μηχανικό εξοπλισμό τους αλλά και η ποιότητα της κατασκευής των κτιρίων, δίνουν τη δυνατότητα για πολλαπλές παρεμβάσεις δημιουργικές, που αναδεικνύουν την εμπειρία που βίωσε αυτός ο χώρος στο παρελθόν.
Μεταξύ των άλλων, οι λιμενικές κατασκευές, απλωμένες σε μια χρονική έκταση 80 χρόνων, παρουσιάζουν μια σπάνια και ανάγλυφη εικόνα της βιομηχανικής εξέλιξης. Σώζονται ακόμα στο λιμάνι οι «σκάλες», οι γέφυρες φόρτωσης των μεταλλευμάτων στα πλοία. Με κορυφαία τη «Γαλλική Σκάλα», όλα αυτά αποτελούν μοναδικά δείγματα λιμενικών έργων. Πρόκειται για μεταλλικές γέφυρες, σε ισχυρότατες πέτρινες θεμελιώσεις, με γερανούς και απολήξεις του σιδηροδρομικού δικτύου για τη φόρτωση του μεταλλεύματος με προορισμό τη Γαλλία. Πρέπει να αποτελούν ένα από τα πιο προχωρημένα θαλάσσια έργα της εποχής τους.
Παρά τον βιομηχανικό χαρακτήρα του, το λιμάνι σήμερα επαναπροσδιορίζει τον ρόλο του σε σχέση με τη ζωή της πόλης, με την ανάδειξη ιστορικών κτιρίων και την ανάπλασή του. Είναι το δεύτερο σημαντικότερο λιμάνι της Αττικής και με τα σημερινά δεδομένα, μεγάλης αξίας. Τα τελευταία χρόνια διατέθηκαν σημαντικοί πόροι για την ανάπλαση και επέκτασή του. Κι έτσι αναβαθμίζεται αισθητικά και γίνεται ένας χώρος ελκυστικός. Με διευρυμένες και συμπληρωματικές δραστηριότητες, μαρίνες, τον βιομηχανικό, πολιτιστικό και θεματικό τουρισμό, τις αρχαιολογικές αξίες, τη δημιουργία του Τεχνολογικού και Πολιτιστικού Πάρκου και τη σύσταση μιας αντιρρυπαντικής βιομηχανίας προδιαγράφει ένα διαφορετικό μοντέλο πόλης.
Πρόσφατα στοιχεία μας πληροφορούν ότι τα έσοδα του Οργανισμού Λιμένος Λαυρίου εκτινάχθηκαν στα 9,35 εκατομμύρια ευρώ το 2008, σημειώνοντας αύξηση 461% σε σχέση με το 2007. Τα κέρδη που έφθασαν τα 1,17 εκατομμύρια ευρώ από 214.573 που ήταν το 2007. Στο λιμάνι έχουν πραγματοποιηθεί έργα συνολικού προϋπολογισμού 6,5 εκατομμύρια ευρώ. Επίσης προγραμματίζονται: η «Επέκταση του Εμπορικού λιμένα», η «κατασκευή νέου επιβατικού σταθμού», «Επιβατικός σταθμός Πλοίων Νέας Τεχνολογίας», «Κατασκευή χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων στα ριζά του ΒΑ μόλου» και άλλα.
Το λιμάνι του Λαυρίου αποτελεί σε συνδυασμό με τον Πειραιά, ισχυρό διαμετακομιστικό σταθμό εμπορευμάτων και συγκοινωνιακό κόμβο διεθνούς επιρροής. Η Λαυρεωτική γενικότερα, εξελίσσεται τόσο με το λιμάνι, όσο και με το νέο αεροδρόμιο στα Σπάτα. Η σύνδεση του Λαυρίου με τον προαστιακό σιδηρόδρομο συμπληρώνει το παζλ του εκσυγχρονισμού της περιοχής αυτής, που η προσβασιμότητα της αποτέλεσε, αρχικά ένα πρόβλημα, το οποίο δείχνει να μην υφίσταται πια.
Επίσης το Λαύριο είναι ένας πόλος έλξης της ελληνικής ακτοπλοΐας. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητη η άριστη παροχή υπηρεσιών στην ακτοπλοΐα, όσο και στα σκάφη αναψυχής. Βασικοί άξονες οργάνωσης του λιμανιού είναι το περιβάλλον και η ασφάλειά του, η ανάπτυξη του κλάδου της κρουαζιέρας, καθώς και η ανάπτυξη εμπορικών και παράλληλων τουριστικών δραστηριοτήτων. Το Λαύριο τοποθετείται έτσι στο κέντρο των εξελίξεων, ναυτιλιακών και τουριστικών που συμβαίνουν στην πρωτεύουσα. Κι αυτά βασίζονται κυρίως στην ανάπτυξη του ίδιου του λιμανιού. Το Λαύριο αναδεικνύεται σ’ ένα ανοιχτό μουσείο με ίχνη 4000 χρόνων πολιτισμού. Αφού διέσχισε όλες τις ιστορικές αναγκαιότητες, περνάει τώρα το κατώφλι για ένα νέο ξεκίνημα.
Σήμερα, η επιβατική κίνηση, οι τουριστικές δραστηριότητες και η μεγάλη ανάπτυξη παραθεριστικής κατοικίας, διαμορφώνουν τα νέα δεδομένα. Έχει σημασία βέβαια, η άποψη η οποία θα διαμορφώσει τις παρεμβάσεις για την ολοκλήρωση του σχεδίου ανάπλασης του χώρου. Με την οικιστική συμπεριφορά της Αθήνας, πολλοί μιλούν για τα Μεσόγεια συνολικά ως την εξοχή της Αττικής. Μπορεί να είναι εφικτό και ταυτόχρονα ανακουφιστικό για τους συμπιεσμένους κατοίκους της πρωτεύουσας. Με καλό οδικό δίκτυο και δίκτυο εξυπηρέτησης, η απόσταση ανάμεσα στην Αθήνα και το Λαύριο είναι κάθε άλλο παρά απαγορευτική: ούτε 60 Km.
Μ’ αυτές στις προσαρμογές θα μπορέσει να αξιοποιηθεί και το βιομηχανικό πάρκο, που μπορεί να στεγάσει στα νότια της πόλης, σε μια έκταση 1000 στρεμμάτων, 250 – 300 βιομηχανίες μέσης και χαμηλής όχλησης. Η βιομηχανική ταυτότητα της πόλης θα παραμείνει, ταυτόχρονα με την νέα νοοτροπία στην αναζήτηση και υιοθέτηση καινοτόμων συμπεριφορών.
Η αναβίωση της Λαυρεωτικής και ιδιαίτερα του Λαυρίου αποτελεί τμήμα μιας γενικότερης στροφής του ενδιαφέροντος σε βιομηχανικής αρχιτεκτονικής κτίσματα και οικοδομημένα σύνολα, σε όλο τον κόσμο. Το σήμερα, επιθυμεί να ανακτήσει τις ιστορικές βιομηχανικές ζώνες και να τους ξαναδώσει ζωή. Εκεί που χτύπησε για πρώτη φορά η καρδιά της βιομηχανικής επανάστασης, στην Αγγλία, αυτό πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στα Docklands, στην ποτάμια περιοχή του Τάμεση, στη Γαλλία στη RiveGaucheστο Σηκουάνα. Το ίδιο στο Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες. Έχουμε παραδείγματα ανάπλασης λιμενικών βιομηχανικών ζωνών, για παράδειγμα η αποθήκη καφέ στο ελεύθερο λιμάνι του Αμβούργου, στη Γερμανία.
Η αναγέννηση της λιμενικής δραστηριότητας προϋποθέτει τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας των υπηρεσιών του λιμανιού του Λαυρίου, που θα κατευθύνει και τον μετασχηματισμό της πόλης. Η Ελλάδα μπορεί να επιλέξει τους καλύτερους τρόπους επανάχρησης βιομηχανικών και βιοτεχνικών κτιρίων. Αυτά τα κτίρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως κελύφη που θα στεγάσουν – και άρχισαν ήδη – πολιτιστικές δραστηριότητες, κατοικίες, συνεδριακά κέντρα, αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, εκθεσιακούς χώρους, και τόσα άλλα που μπορεί να φέρει η αναζήτηση της νέας χρήσης. Στην υπόθεση αυτή, ο καλύτερος υπερασπιστής της πόλης είναι η τοπική αυτοδιοίκηση που διατηρεί την αυθεντικότητα του χώρου καθώς και την πολιτιστική χρήση.
Ο Αισχύλος είχε ονομάσει στην αρχαιότητα το Λαύριο «θησαυρόν χθόνος», δηλαδή θησαυρό της γης. Το Λαύριο στις μέρες μας μετατρέπεται γι’ άλλη μια φορά σε θησαυρό, για όφελος των κατοίκων του, αλλά και όλων των Ελλήνων. Εδώ θα αναφερθούμε σε μια οδυνηρή μνήμη που έρχεται από αυτόν τον τόπο και που αποτελεί έναν ακόμα θησαυρό συναίσθησης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, του πόνου αλλά και του αγώνα για τις ιδέες της ανθρωπιάς, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας. Το λιμάνι του Λαυρίου ήταν ο τόπος του αποχωρισμού των εξορίστων από τη ζωή. Από’ δω έπαιρναν το δρόμο της εξορίας – τη Μακρόνησο – απ’ όπου άλλοι επέστρεψαν και άλλοι όχι. Τους οδηγούσε το όραμα της δημιουργίας ενός καινούριου, ιδανικού κόσμου. Αντιστάθηκαν στον φασισμό, θέλησαν μια καινούργια κοινωνία, δικαιότερη. Έτσι στο χώρο τούτο, ξανασυναντούμε θέματα όπως στην αρχαιότητα. Μόνο μέσα από την αρμονική συνεργασία όλων των στοιχείων της ανθρώπινης επινοητικότητας και δημιουργίας μπορούμε να προοδεύσουμε και να χαρούμε τα οφέλη μιας συνεργασίας. Η προσπάθεια για την υλική πλευρά των πραγμάτων, μπορεί να μετουσιωθεί σε πολιτισμό.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
1. Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου
2. Δήμος Λαυρίου
3. Μηχανική και τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα
4. Οργανισμός Λιμένος Λαυρίου
5. Ηρώ Κουνάδη : Μεσόγεια, Η αττική … εξοχή
6. Επαγγελματικό Επιμελητήριο Πειραιώς
7. Λαυρεωτική
8. Λαύριο (Ναυτεμπορική 8-6-2009)
9. Λαύριο – Μακρόνησος
10. Μαρίνα Λαυρίου
11. Λαυρεωτικό ζήτημα
12. Βιομηχανική αρχιτεκτονική
13. Χριστίνα Κοψίνη : Το σύγχρονο Λαύριο
14. Κων/νος Μάνθος : Ο πολεοδομικός σχεδιασμός του Λαυρίου
15. Λαυρεωτικά: το πρώτο μεγάλο κραχ της ελληνικής οικονομίας
16. Ανδρέας Συγγρός
17. Νίκος Μπελαβίλας, Dr. Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ : Βιομηχανική, Αρχιτεκτονική
18. Θαλάσσιες σκάλες – Λαύριο
19. Roux – Serpieri – Fressynet
20. Το λιμάνι του Λαυρίου ή αλλιώς Πόρτο – Εργαστηριάκια
21. Αφιέρωμα Καθημερινής «7 ημέρες», 6 – 7 Ιαν. 1996
22. Το σύγχρονο Λαύριο
23. «Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου»
24. Κων/νος Κονοφάγος, Καθηγητής ΕΜΠ, Λαυρεωτική
25. Νίκος Νικητίδης: «Σίμος κατέλαβεν Ασκληπιακόν»
26. Βαγγέλης Κακαβογιάννης, Αρχαιολόγος
27. Μαρμάνη Μαριλένα, Ιστορικός
